Қимадиден Нығманов
Қимадиден Нығманов 1924 жылы 11 қаңтарда Павлодар облысы Ақтоғай ауданы Жаңабет ауылында дүниеге келген. Әкесі Нығман Ертіс өңірінің Естай, Құдайберген сияқты ақындарымен замандас болып, солардың өлең-жырларын айтып, таратып отырған. Шешесі де өлеңге әуес болған. Өнер сүйгіш жанұяда өскен Қимадиден де өнерге жастай талпынған.
Қимадиден сегіз жасқа келгенде балалар үйіне оқуға барады. Кейін Павлодардағы он жылдық мектепке келіп, онда оқуын жалғастырған. Ақын он төрт жасынан өлең жаза бастады. 1939 жылы осы мектепте оқып жүргенде алғаш рет «Өткір алмас» деген төрт шумақтан құралған өлеңі басылады.
Он жылдықты аяқтағаннан кейін он тоғыз жасында Отан қорғауға аттанады. Майданда да әдебиеттен қол үзбеген ақын, соғыстан кейін елге оралып ақындық өнерін жалғастырады. Ақынның өлеңдерін оқығанда оның халықшыл екенін көруге болады. «Алпыс батыр», «Мақаштың ерлігі», «Барлаушы Семей», «Сержант Сембай» дастандары майдан өмірін бейнеледі.
Баянауыл табиғатын жырлағандардың бірі - Қ.Нығманов ақын. Ол «Баянауыл жырлары» деген өлеңдер топтамасын тамаша жерлерге арнайды. Ақын өлеңдерінде сол кездің ауылы, адамдардың қилы-қилы тағдырлары орын алады. Оның «Еділ құрбаны» балладасы, «Дарқан дала», «Дала шұғыласы», «Алпыс батыр» поэмасы оқырман қауымға кеңінен танылып, ыстық ықыласқа бөленген.
Қ.Нығманов көптеген толғау, арнау өлеңдер жазып, айтыстарға қатысып отырған. Ақын ауыз әдебиетінің нұсқауларын жинаумен айналысты. Сонымен қатар шежіреші адам болған. Ол Бәсентиін - Ақтілес, оның ішінде қазіргі Жаңатап, Жанабет ауылдарындағы адамдардың шежіресін жасаған.
Қимадиден 1941 жылы ауылдастарымен бірге майданға аттанады. Ақын жігіт күндіз қару ұстап,кешке домбыра шертіп, жорық жолдарын жырлайды. Шығарған өлең, туындылары Қиыр-Шығыс әскери округының «Сталинградтық жауынгер» деген майдандық газетте жарияланады.
Қимадиден соғыстан аман-есен елге оралады. Туған колхозында құрылыс-бригадиры, электро-монтер болып жұмыс істейді. Тың игеру басталған жылдары «Тыңдағы ту» поэмасын жазып, ақындығы таныла бастайды. Қимадиден үш жинақтың авторы. Алғашқы 1969 жылғы Алматы қаласындағы «Жалын» баспасы шығарған жинағына «Алпыс батыр» поэмасы енгізілді. 1975 жылы «Дала шұғыласы» атты жинағы жарық көрді. Замандастарының келбеті өрнектелген 1982 жылы шыққан жинағын «Соқпақ жол» - деп атапты. Ауылда жүріп ақ өмірдің қайнаған, жайнаған шақтарынан қалыс қалмай, өлең жыр шығарып, ақындар айтысына қатысып, замандастары арасында қадір-қасиеті өседі. Қимадиден Естай Беркімбаевтың туғанына 100 жыл, Абайдың туғанына 125 жыл, Жамбыл Жабаевтың туғанына 125 жыл толу мерейтойларына қатысып, республиканың айтыскер ақындарымен өнер сайысына түсіп, жүлделі орындарға ие болады. Ел-жұртының өсу өрлеуін бағдарлап, Исаша суырып - салма жыр, желдірмелер айтып жүрді. Ол өз өңіріндегі өнерде Иса дәстүрін дамытушы болды. Қимадиден ақын халқымыздың эпостық жырларын қаз қалпында жырлап беретін жырау еді. Ел тәуелсіздігінің арқасында оның «Естай», «Мақаш», «Тыңдағы отау» атты поэмалары және «Сел» атты кітабы жарық көрді.
Қимадиденнің өнер жолындағы жерлестері ұмытқан жоқ. Оның өмірі мен қызметін мәңгілік есте қалдыру мақсатында жерлестері «Жаңабет» ауылындағы орта мектепті Қимадиденнің есімімен атауды ұйғарды. Осы мектепте ақын Қимадиденнің мұражайы ашылды.
